پیش بینی جی پی مورگان از آینده نفت | اقتصاد کشورهای نفتی در خطر است!

جی‌پی‌مورگان در گزارش ۲۴ نوامبر ۲۰۲۵ خود اعلام کرد که با وجود رشد تقاضا، بازار جهانی نفت در دو سال آینده با کاهش محسوس قیمت مواجه خواهد شد. این در حالی است که در سال ۲۰۲۵، برخلاف انتظارات نزولی بسیاری از تحلیلگران، تقاضای جهانی نفت همچنان مقاوم باقی ماند و رشدی معادل ۹۰۰ هزار بشکه در روز را تجربه کرد؛ رشدی که نشان داد روند مصرف در جهان هنوز به مرحله کاهش چشمگیر نرسیده است.

رشد تقاضا کمتر از رشد عرضه

طبق این گزارش، انتظار می‌رود تقاضای جهانی نفت تا سال ۲۰۲۷ به میزان ۱.۲ میلیون بشکه در روز دیگر افزایش یابد. اما مسئله اصلی، سمت عرضه بازار است؛ جایی که تولیدکنندگان بزرگ، از آمریکا گرفته تا کشور‌های اوپک و تولیدکنندگان غیراوپک، قرار است عرضه‌ای بسیار بیش از میزان تقاضا روانه بازار کنند.

تحلیلگران جی‌پی‌مورگان پیش‌بینی می‌کنند مازاد عرضه نفت در سال ۲۰۲۶ به ۲.۸ میلیون بشکه در روز برسد؛ رقمی کم‌سابقه که می‌تواند تعادل بازار را به‌طور جدی برهم بزند. این مازاد در سال ۲۰۲۷ نیز در محدوده ۲.۷ میلیون بشکه در روز باقی خواهد ماند.

نتیجه طبیعی چنین مازادی، فشاری مداوم بر قیمت نفت است؛ فشاری که به اعتقاد جی‌پی‌مورگان می‌تواند قیمت نفت را در سال ۲۰۲۷ به ۴۲ دلار برساند و حتی در پایان همان سال، قیمت‌ها را تا کانال ۳۰ دلاری نیز پایین ببرد؛ مگر آنکه کاهش داوطلبانه تولید از سوی کشور‌های بزرگ تولیدکننده در دستور کار قرار گیرد.

رئیس استراتژی کالا‌های جهانی جی‌پی‌مورگان اعلام کرده است که قیمت نفت برنت برای سال ۲۰۲۶ احتمالاً در محدوده ۵۸ دلار تثبیت می‌شود و برای سال ۲۰۲۷ نیز ۵۷ دلار پیش‌بینی می‌کند؛ البته این برآورد‌ها بر مبنای این فرض انجام گرفته که برخی تولیدکنندگان، کاهش عرضه نفت را داوطلبانه در دستور کار قرار دهند.

پیامد‌های کاهش قیمت نفت بر کشور‌های نفتی

اقتصاد بسیاری از کشور‌های نفت‌خیز جهان به‌شدت به درآمد‌های نفتی وابسته است. در عربستان سعودی، ۶۱ درصد از بودجه به نفت متکی است؛ در قطر این وابستگی ۷۸ درصد و در روسیه حدود ۴۰ درصد است. موضوع زمانی حساس‌تر می‌شود که بدانیم همه این کشورها، بودجه سال ۲۰۲۶ خود را بر اساس قیمت‌های بسیار بالاتری از پیش‌بینی جی‌پی‌مورگان تنظیم کرده‌اند: عربستان نفت ۷۵ دلاری، قطر نفت ۶۴ دلاری و روسیه بین ۵۴ تا ۶۰ دلار را برای نفت در نظر گرفته است.

در صورت تحقق پیش‌بینی جی‌پی‌مورگان، بسیاری از این کشور‌ها با کسری بودجه جدی مواجه خواهند شد؛ به‌ویژه روسیه، که نه‌تنها تحت فشار تحریم‌های ثانویه آمریکا قرار دارد، بلکه درگیر هزینه‌های سنگین جنگ اوکراین نیز هست. این کشور در سال ۲۰۲۵ حدود ۵۰ میلیارد دلار کسری بودجه داشته و بخش عمده این فشار مستقیماً ناشی از فروش نفت با تخفیف و کاهش قیمت جهانی نفت بوده است.

عربستان نیز در سال ۲۰۲۵ با ۲۳ میلیارد دلار کسری بودجه روبه‌رو شد؛ کسری‌ای که دلیل اصلی آن کاهش درآمد نفتی در نتیجه افت قیمت‌ها بود. کاهش بیشتر قیمت‌ها در سال‌های آینده، فشار مضاعفی بر پروژه‌های جاه‌طلبانه این کشور مانند «چشم‌انداز ۲۰۳۰» وارد خواهد کرد.

وضعیت ایران؛ بودجه ۱۴۰۴ زیر سایه کاهش قیمت نفت

ایران نیز مانند دیگر تولیدکنندگان نفت، در برابر کاهش قیمت جهانی آسیب‌پذیر است. در بودجه سال ۱۴۰۴، حدود ۴۰ درصد از منابع مالی دولت متکی به فروش نفت است. در این بودجه، قیمت هر بشکه نفت ۵۸ یورو (حدود ۶۳ دلار) در نظر گرفته شده است. با این حال، در هشت‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۴، قیمت واقعی نفت در بسیاری از ماه‌ها کمتر از سطح مصوب بودجه بوده است.

علاوه بر این، برخی گزارش‌ها از تخفیف نفتی ایران به دلیل شرایط تحریم حکایت دارد؛ موضوعی که عملاً درآمد نفتی دولت را کمتر از رقم محاسبه‌شده در بودجه می‌کند. در نتیجه، دولت در سال ۱۴۰۴ با کسری بودجه‌ای نزدیک به ۸۰۰ هزار میلیارد تومان مواجه شده است.

اگر پیش‌بینی جی‌پی‌مورگان برای سال‌های آینده محقق شود و قیمت نفت بار دیگر کاهش یابد، این کسری بودجه می‌تواند در سال ۱۴۰۵ نیز افزایش پیدا کند. اکنون که دولت مشغول تدوین بودجه سال آینده است، توجه به سناریوی کاهش قیمت نفت ضرورتی انکارناپذیر دارد؛ چرا که اتکا به قیمت‌های خوش‌بینانه می‌تواند خطر تشدید کسری بودجه و فشار بیشتر بر اقتصاد را به همراه داشته باشد.